در محیط ها و مکان های پرخطر صنعتی که به دلیل وجود گاز ها،بخار ها و غبارات قابل اشتعال امکان وقوع انفجار در آن ها بالا است،از تجهیزات ضد انفجار برای جلوگیری از این وقایع استفاده می شود.تجهیزات ضد انفجار نیز باید دارای استاندارد ها و گواهی های معتبر باشند.در این مقاله به معرفی استاندارد های تجهیزات ضد انفجار خواهیم پرداخت.

تجهیزات ضد انفجار یا Exp چیست؟

در هر جای دنیا محیط هایی همچون کارخانه های پتروشیمی و هسته ای،پالایشگاه ها و معادن،مخازن نفت و گاز،پمپ بنزین و ایستگاه های CNG و... وجود دارد که می تواند با اتفاقات کوچکی همچون ایجاد یک جرقه باعث ایجاد انفجار و آتشسوزی شود.تجهیزات ضد انفجار به هر نوع تجهیز و یا وسیله ای می گویند که از نفوذ گرد و غبار،گاز، آب و مایعات اشتعال‌ پذیر  محافظت‌ و جلوگیری کند.تجهیزات ضد انفجار را با نشان EX مشخص می کنند.

این تجهیزات باید به گونه ای تولید شده باشند که قابلیت حفاظت در برابر شوک های الکتریکی،اتصال کوته و افزایش حرارت را داشته باشند.در ادامه استاندارد های تجهیزات ضد انفجار را به شما معرفی خواهین کرد.

برای آشنایی با تجهیزات ضد انفجار و انواع آن ها مقاله زیر را مطالعه کنید:

تجهیزات ضد انفجار چیست؟

معرفی استاندارد های تجهیزات ضد انفجار

استاندارد های تجهیزات ضد انفجار

در استاندارد های تجهیزات ضد انفجار بعد از علامت اختصاری تجهیزات ضد انفجار (EX) کد هایی شامل اعداد و حرفی درج می شوند. این کد ها معرف محیط نصب،نوع حفاضت،دسته بندی گازی،کلاس حرارتی،روش های بهره برداری و... می باشند.این کد گزاری ها بر اساس نوع استاندارد ها می توانند تغییر کنند.قبل از خرید تجهیزات ضد انفجار در هر نوعی لازم است به استاندارد ها و کد های آن توجه ویژه ای شود.

انواع استاندارد های تجهیزات ضد انفجار:

  • دستور های ضد انفجار اروپا (استاندارد ATEX)
  • دستورالعمل های ضد انفجار در ایالات متحده آمریکا و کانادا (NEC)
  • استاندارد تجهیزات ضد انفجار اروپایی (IEC)
  • استاندارد EN

کد بندی تجهیزات ضد انفجار در استاندارد ATEX

استاندارد تجهیزات ضد انفجار ATEX مخفف کلمه فرانسوی Atmosphere Explosive می‌­باشد که یکی از مهم ترین دستورالعمل های ایمنی و حفاضت در قاره اروپا است.اتحادیۀ اروپا برای رسیدگی به حفاظت در برابر انفجار، دستور کاری ATEX 94/9/EC را برای تولیدکنندگان و دستور کاری 1999/92/EC را برای استفاده کنندگان تجهیزات ضد انفجار ارائه کرده است.افرادی که می خواهند از تجهیزات ضد انفجار استفاده کنند،برای تامین امنیت باید از تجهیزات مناسبی استفاده کنند. برای خرید تجهیزات ضد انفجار مناسب لازم است تا به مطالب و جداول استاندارد ATEX رجوع شود و متانسب با نیاز این تجهیزات را خریداری کرد.

در استاندارد ATEX تجهیزات ضد انفجار به دو گروه زیر تقسیم می شوند:

  1. گروه I : تجهیزات ضد انفجاری هستند که در معادن زیر زمینی مثل معدن زغال سنگ استفاده می­‌شوند و تأسیسات مرتبط کنندۀ آن­ها با سطح زمین در معرض گازهای قابل اشتعال مانند متان و گرد و غبارها می باشد.
  2. گروه II : تجهیزات ضد انفجاری هستند که در سایر مناطق به غیر از معادن استفاده می­‌شوند وامکان دارد در معرض گازها و مواد قابل اشتعال قرار بگیرند.

بر اساس استاندارد ATEX تجهیزات الکتریکی گروه I به دسته های M1 و M2 و تجهیزات الکتریکی گروه II به دسته های 1,2,3 تقسیم می‌شوند.

گروه تجهیزات ضد انفجار
دسته بندی تجهیزات
درجه حفاظت
شرایط و نوع عملکرد
|
M1
بسیار بالا
این تجهیزات الکتریکی در تاسیسات زیرزمینی و معادن که ممکن است در آن‌ها متان (گاز های قابل‌ اشتعال در معادن) و گرد و غبار زغال‌ سنگ وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات در زمان وجود گازها و غبارات با قابلیت اشتعال در حالت کار می باشند.
||
M2
بالا
این دسته از تجهیزات الکتریکی در تاسیسات زیرزمینی و معادن که ممکن است در آن‌ها متان (گاز قابل‌ اشتعال در معادن) و گرد و غبار زغال‌ سنگ وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار می گی رند. این تجهیزات ضد انفجار در زمان وجود گازها و غبارات با قابلیت اشتعال، باید در حالت خاموش قرار بگیرند.
||
1
بسیار بالا
این دسته تجهیزات الکتریکی ضد انفجار برای استفاده در سطح زمین می باشند. ممکن است در این محیط‌ها گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد. این تجهیزات در ناحیه Zone 1, 2, 3, 20, 21, 22 می‌توانندبه کار خود ادامه دهند.
||
2
بالا
این دسته از تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که امکان وجود گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد،مناسب است. این تجهیزات در ناحیه های Zone 1, 2, 21, 22 می‌توانند به کار خود ادامه دهند.
||
3
معمولی
این تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که امکان وجود گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد،مناسب است. این تجهیزات در ماحیه های Zone 2,22 می‌توانندبه کار خود ادامه دهند.

استاندارد Atex چیست؟

تجهیزات ضد انفجار در استاندارد NEC500 ایالات متحده

در آمریکای شمالی دستورالعمل هایی در راستای افزایش ایمنی و استاندارد های تجهیزات ضد انفجار تحت عنوان Hazloc ایجاد شده است.استاندارد NEC500 یکی از استاندارد های تجهیزات ضد انفجار می باشد که به سه بخش اصلی تقسیم می شود:

  • کلاس منطقه
  • گروه گازی
  •  کلاس حرارتی

1.کلاس منطقه

بر اساس ماده شماره 500 از آیین‌نامه ملی برق کشور آمریکا (N.E.C) مناطق خطرناک در سه کلاس زیر دسته بندی می شوند که هر کدام از آن ها داری دو بخش جداگانه می باشند:

  • کلاس 1 : به محیط هایی گفته می شود که دارای گاز های قابل اشتعال باشند(مانند تأسیسات نفتی و جایگاه های سوخت)
  • کلاس 2 : به محیطی گفته می شود که در آن ها گرد و غبار های قابل اشتعال مانند غبار منیزیم، آلومینیوم و… وجود داشته باشند.
  • کلاس 3 : به محیط هایی گفته می شود که در آن ها فیبر های قابل اشتعال مانند پنبه، براده های چوب، پارچه و… وجود داشته باشد.

بر اساس آیین نامه N.E.C آمریکا هر کلاس به دو بخش (Division) تقسیم می شود:

  • بخش 1 (Divison1): در شرایط عادی و هنگام بهره برداری از تجهیزات، احتمال وجود مواد آتش زا در فضا وجود دارد.
  • بخش 2 (Divison2): در شرایط عادی و هنگام بهره برداری از تجهیزات، احتمال وجود مواد آتش زا در فضا وجود ندارد. اما در شرایط غیر عادی و به دلایل مختلف همچون بروز مشکل در تجهیزات، امکان ایجاد گاز ها یا غبارات قابل اشتعال وجود دارد.

در شرایطی که یک محیط جزو کلاس های 1 و 2 قرار بگیرد، لازم است تا نوع گاز و گرد و غبار قابل اشتعال موجود در محیط مشخص شود.در استاندارد NEC500 ایالت متحده این تقسیم بندی به صورت زیر می باشد:

کلاس بندی منطقه
زیر گروه گازی
کلاس 1
گروه A: محیطی که در آن گاز استیلن وجود دارد.
گروه B: محیطی که در آن گاز هیدروژن وجود دارد.
گروه C: محیطی که در آن گاز اتیلن وجود دارد.
گروه D: محیطی که در آن گاز پروپان وجود دارد.
کلاس 2
گروه E: محیطی که در آن غبار فلز وجود دارد.
گروه F: محیطی که در آن گرد و غبار یا خاکستر زغال سنگ وجود دارد.
گروه G: محیطی که در آن گرد و غبار ناشی از غلات وجود دارد.

2.دسته بندی ناحیه ها (Zone)

محیط های خطرناک و مستعد انفجار برحسب میزان وجود گازها و غبارهای قابل اشتعال به سه دسته (Zone) تقسیم بندی می­شوند.

محیط مستعد وجود گاز
محیط مستعد وجود گرد و غبار
توضیحات
ZONE O
ZONE 20
محیطی که در آن مواد قابل اشتعال برای مدت طولانی و بیش از 1000 ساعت در سال وجود دارد.در این محیط ها تجهیزات برقی نصب نمی شود.
ZONE 1
ZONE 21
محیطی که در آن به طور متناوب و گاه گاه مواد قابل اشتعال وجود دارد.زمان وجود این مواد بین 10 تا 1000 ساعت در سالمی باشد.
ZONE 2
ZONE 22
محیطی که در آن در شرایط عادی قابل اشتعال وجود ندارد.ولی احتمال نشت مواد قابل انفجار در مدت زمان کوتاه بین 1 تا 10 ساعت در سال وجود دارد.

برای آشنایی با زون بندی مناطق خطرناک کلیک کنید.

3.کلاس حرارتی

گاز های و غبارات قابل اشتعال موجود در محیط های پرخطر صنعتی با افزایش حرارت بدون هیچگونه فعال کننده ای شعله ور می شوند و باعث ایجاد آتش سوزی های عظیم و جبرن ناپذیر می شوند.برای جلوگیری از این گونه انفجار و آتش سوزی ها لازم است که دمای تمامی تجهیزات در محیط های پرخطر از دمای خود اشتعالی پایین تر باشد.درجه خود اشتعالی به درجه حرارتی می گویند که بدون نیاز به جرقه باعث ایجاد آتش سوزی در محیط های مستعد انفجار می شود.

کد دما
T1
T2
T2A
T2B
T2C
T2D
T3
درجه حرارت
450
300
280
260
230
215
200
کد دما
T3A
T3B
T3C
T4
T4A
T5
T6
درجه حرارت
180
165
160
135
120
100
85

موسسات زیر نقش مهمی در جمع آوری این دستورالعمل ها در استاندارد NEC500 ایالات متحده داشته اند:

  • موسسه بین المللی CSA
  • آزمایشگاه های کارفرمایان (Underwriters Laboratories Inc (U 
  • تحقیقات سازندگان (Factory Mutual Research (FM)
  • انجمن مهندسان برق (Institute of Electrical & Electronics Engineers (IEEE
  • انجمن ابزاردقیق و اتوماسیون ISA – The Instrumentation, System and Automation Society
  • مدیریت ایمنی و سلامت معادن (Mine Safety and Health Administration (MSHA
  • اتحادیۀ بین المللی تولید کنندگان محصولات الکتریکیNEMA – National Electrical Manufacturers Association
  • اتحادیۀ بین المللی ضد حریق (National Fire Protection Association (NFPA

استاندارد تجهیزات ضد انفجار IEC

یکی دیگر از استاندارد های تجهیزات ضد انفجار، استاندرد اروپایی IEC می باشد.IEC، از سازمان‌های وابسته به سازمان بین‌المللی استاندارد ISO بوده كه وظیفه‌ی تدوين استانداردهاي مورد نياز صنعت برق را بر عهده دارد. در سازمان IEC به موضوعات مختلفی مانند نحوه‌ی ساخت اصولی دستگاه‌های الکتریکی، روش نصب و پیکربندی آن‌ها، دسته‌بندی تجهیزات مختلف و… پرداخته شده است.

در استاندارد تجهیزات ضد انفجار IEC کد های روی تجهیزات به چهار بخش تقسیم می شوند:

  1. EX: علامت و نماد تجهیزات ضد انفجار در استاندارد IEC
  2. Protecyion Types نوع حفاظت سیستم: این بخش شامل زیر گروه های i,d,p,e و... می باشد
  3. گروه گازی: به دو بخش گروه گازی | و گروه گازی || تقسیم می شود.گروه گازی || دارای زیر گروه های A,B,C می باشد.
  4. کلاس حرارتی T: از 85 تا 450 درجه سانتیگراد می باشد.

1.علامت و نماد تجهیزات ضد انفجار

علامت EX نماد تجهیزات ضد انفجار اولین بخش از کد در استاندارد IEC می باشد.

2.نوع حفاظت سیستم Protecyion Types

در کد های این استاندارد بخش دوم مربوط به نوع حفاظت سیستم می باشد.در این استاندارد نوع حفاظت سیستمی با یک یا چندین حرف انگلیسی مشخص می شود.قابل ذکر است که هر کدام تجهیزات ضد انفجار بر اساس قرار گرفتن در مناطق خطرناک دارای سیستم های حفاظتی خاصی می باشند.

جدول نوع حفاظت سیستم در برابر گاز های خطرناک و قابل اشتعال

علامت
نوع حفاضت سیستم
نوع کاربرد
e
ایمنی افزایش یافته
تجهیزات بدون آرک،قسمت های دارای حرارت بالا مانند جعبه ترمینال و اتصالات،تابلو های نصب تجهیزات ضد انفجار،اتصالات روشنایی و موتور های قفس سنجابی.
d
محفظه های ضدآتش
شامل تجهیزات با سیستم خاموش کنندگی قوس مانندی همچون تابلوهای توضیع برق،مراکز کنترل و تجهیزات هشداری،موتور ها،سیستم های کنترل،اتصالات روشنایی،تجهیزات حرارتی و ترانسفورماتور ها.
p
محفظه های تحت فشار
برای تحت فشار قرار دادن تجهیزات با گاز های بی خطر،جهت دور نگه داشتن گاز های قابل اشتعال و خطرناک از قسمت های داغ و تولید جرقه مانند تابلو های توضیع برق،تابلو های کنترل،موتور های بزرک و آنالیزور ها.
px: مناسب برای استفاده در zone 1,2
py: مناسب برای zone 1,2
pz: مناسب برای zone 2
i
ایمنی درونی
شامل تجهیزات با انرژی و حرارت محدود شده مانند تجهیزات ابزار دقیق،سنسور ها،تجهیزات ارتباطی و فعال کننده ها.
ia: مناسب برای استفاده در zone 0,1,2
ib: مناسب برای استفاده در zone 1,2
EX ib: مناسب برای دستگاه های الکتریکی وابسته ونصب در مناطق ایمن.
o
غوطه ور شده در روغن
برای دور نگه داشتن گاز های پرخطر و قابل اشتعال از قسمت های داغ و ایجاد جرقه مانند مقاومت های راه  اندازی و ترانسفورماتور ها.
q
قرار گرفته در پودر
شامل تجهیزات دارای سیستم خاموش کنندگی مانند سنسور ها،صفحه نمایش ها،ترانسمیتر ها و راه انداز های الکترونیکی.
m
قرار گرفته در محفظه های بسته
محافظت از قسمت های داغ و ایجاد جرقه در برابر گاز های خطرناک و قابل اشتعال مانند تابلو های توزیع برق با قدرت پایین،سنسور ها،صفحه نمایش و واحد های خبری و کنترلی.
ma: مناسب برای zone 0,1,2
mb: مناسب برای zone 1,2
n_
انواع حفاضت
تجهیزات بدون آرک،قسمت های داغ و تخلیه الکتریکی شامل تمامی تجهیزات الکتریکی برای استفاده در zone 2
nA: بدون تولید جرقه
nC: احتمال ایجاد جرقه وجود خواهد داشت، اما پلاتین ها به خوبی حفاظت شده اند.
nR: محفظه های محدود کننده نفوض هوا
nL: تجهیزات با انرژی محدود شده
nZ: تجهیزات در معرض فشار

po_
تابش نوری
جهت محدود کردن تابش نور که می تواند باعث اشتعال شود.
op is: حفاظت و جلوگیری از انتشار نور به خارج
op pr: تابش هایی که باعث ایجاد حریق نخواهند شد
op sh: شامل سیستم های حفاظتی قطع نور

نوع حفاظت سیستم در برابر غبار های قابل اشتعال

علامت
نوع حفاظت سیستم
نوع عملکرد
tD
حفاظت توسط محفظه بسته
قرار دادن تجهیزاتی که دارای قابلیت تولید جرقه می باشند در محفظه های بسته و ایمن،برای جلوگیری از نفوذ غبار های قابل اشتعال.تجهیزاتی مانند تابلو های توضیع برق،مراکز کنترل،اتصالات روشنایی،ترمینال ها و...
tD A21: روش A برای استفاده در zone 21
tD B21: روش B برای استفاده در zone 21
pD
تحت فشار
برای تحت فشار قرار دادن تجهیزات با گاز های بی خطر،جهت دور نگه داشتن غبار های قابل اشتعال و خطرناک از قسمت های داغ و تولید جرقه مانند تابلو های توضیع برق،تابلو های کنترل،موتور های بزرک و...
iD
ایمنی داخلی
شامل تجهیزات با انرژی و حرارت محدود شده مانند تجهیزات کنترل و اندازه گیری،سنسور ها،تجهیزات ارتباطی و فعال کننده ها.
ِiaD: مناسب برای استفاده در zone 20,21,22
ibD: مناسب برای استفاده در zone 21,22
EX ibD: مناسب برای دستگاه های الکتریکی وابسته ونصب در مناطق ایمن.
mD
قرار دادن در محفظه بسته
محافظت از قسمت های داغ و ایجاد جرقه در برابر غبار های خطرناک و قابل اشتعال.تجهیزاتی مانند تابلو های توزیع برق با قدرت پایین،سنسور ها،صفحه نمایش و واحد های خبری و کنترلی.
maD: مناسب برای zone 20,21,22
mbD: مناسب برای zone 21,22

3.گروه بندی گازی در استاندارد IEC

در استاندارد تجهیزات ضد انفجار IEC دسته بندی گروه گاز ها در بخش سوم کد ها نمایش داده می شود.مکان و یا محیط های نصب تجهیزات ضد انفجار از نظر مقدار و نوع گاز های موجود به دو گروه تقسیم می شوند:

  1. گروه I : تجهیزات ضد انفجاری هستند که در معادن زیر زمینی مثل معدن زغال سنگ استفاده می­‌شوند و تأسیسات مرتبط کنندۀ آن­ها با سطح زمین در معرض گازهای قابل اشتعال مانند متان و گرد و غبارها می باشد.
  2. گروه II : تجهیزات ضد انفجاری هستند که در سایر مناطق به غیر از معادن استفاده می­‌شوند وامکان دارد در معرض گازها و مواد قابل اشتعال قرار بگیرند.

گروه های || نیز بر اساس استاندارد NEC به سه دسته A,B,C تقسیم می شوند.

گروه گازی
توضیحات
 |
این تجهیزات الکتریکی در تاسیسات زیرزمینی و معادن که ممکن است در آن‌ها متان (گاز های قابل‌ اشتعال در معادن) و گرد و غبار زغال‌ سنگ وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات در زمان وجود گازها و غبارات با قابلیت اشتعال در حالت کار می باشند.
||A
این دسته تجهیزات الکتریکی ضد انفجار برای استفاده در سطح زمین می باشند. ممکن است در این محیط‌ها گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد. این تجهیزات در ناحیه Zone 1, 2, 3, 20, 21, 22 می‌توانندبه کار خود ادامه دهند.(خطرات ناشی از گاز پروپان)
||B
این دسته از تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که امکان وجود گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد،مناسب است. این تجهیزات در ناحیه های Zone 1, 2, 21, 22 می‌توانند به کار خود ادامه دهند.(خطرات ناشی ازگاز اتیلن)
||C
این تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که امکان وجود گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد،مناسب است. این تجهیزات در ماحیه های Zone 2,22 می‌توانندبه کار خود ادامه دهند.(خطرات ناشی از گاز هیدروژن و استالین)

4.کلاس حرارتی T در استاندارد IEC

همانطور که گفته شد گاز های و غبارات قابل اشتعال موجود در محیط های پرخطر صنعتی با افزایش حرارت بدون هیچگونه فعال کننده ای شعله ور می شوند و باعث ایجاد آتش سوزی های عظیم و جبرن ناپذیر می شوند.برای جلوگیری از این گونه انفجار و آتش سوزی ها لازم است که دمای تمامی تجهیزات در محیط های پرخطر از دمای خود اشتعالی پایین تر باشد.درجه خود اشتعالی به درجه حرارتی می گویند که بدون نیاز به جرقه باعث ایجاد آتش سوزی در محیط های مستعد انفجار می شود.

کد دما
درجه حرارت سانتی گراد
درجه حرارت فارنهایت
T1
450
842
T2
300
572
T3
200
392
T4
135
275
T5
100
212
T6
85
185

استاندارد IEC چیست؟

استاندارد تجهیزات ضد انفجار EN

استاندارد EN نیز یکی از استاندارد های تجهیزات ضد انفجار می باشد.

کد های مربوط به این استاندارد در چهار بخش نوشته می شوند:

  1. EEX: نشان اختصاصی تجهیزات ضد انفجار در بر اساس استاندارد EN
  2. Protecyion Types نوع حفاظت سیستم: این بخش شامل زیر گروه های i,d,p,e و... می باشد
  3. دسته بندی گروه گازی: به دو بخش گروه گازی | و گروه گازی || تقسیم می شود.گروه گازی || دارای زیر گروه های A,B,C می باشد.
  4. کلاس حرارتی T: از 85 تا 450 درجه سانتیگراد می باشد.

استاندارد EN توسط CEN (کمیته استانداردسازی اروپا)، CENELEC (کمیته اروپایی استانداردسازی الکتروتکنیکی) و ETSI (موسسه استانداردهای مخابرات اروپا) تنظیم و ایجاد شده است. EN  مخفف نام آلمانی Europäische Norm (هنجار اروپایی) می باشد.

1.علامت اختصاصی در استاندارد EN

در استاندارد EN قسمت اول کد با علامت تختصاصی EEX که به معنای ساخت و تست تجهیزات بر اساس استاندارد EN می باشد.

2.نوع حفاظت سیستم  Protecyion Types در استاندارد EN

در کد های این استاندارد بخش دوم مربوط به نوع حفاظت سیستم می باشد.در این استاندارد نوع حفاظت سیستمی با یک یا چندین حرف انگلیسی مشخص می شود.قابل ذکر است که هر کدام تجهیزات ضد انفجار بر اساس قرار گرفتن در مناطق خطرناک دارای سیستم های حفاظتی خاصی می باشند.

نوع حفاظت سیستم در گروه گازی و غبارات در این استاندارد مانند استاندارد IEC می باشد.

جدول نوع حفاظت سیستم در برابر گاز های خطرناک و قابل اشتعا در استاندارد EN

علامت
نوع حفاظت سیستم
نوع عملکرد
e
ایمنی افزایش یافته
تجهیزات بدون آرک،قسمت های دارای حرارت بالا مانند جعبه ترمینال و اتصالات،تابلو های نصب تجهیزات ضد انفجار،اتصالات روشنایی و موتور های قفس سنجابی.
d
محفظه های ضد آتش
شامل تجهیزات با سیستم خاموش کنندگی قوس مانندی همچون تابلوهای توضیع برق،مراکز کنترل و تجهیزات هشداری،موتور ها،سیستم های کنترل،اتصالات روشنایی،تجهیزات حرارتی و ترانسفورماتور ها.
p
محفظه های تحت فشار
برای تحت فشار قرار دادن تجهیزات با گاز های بی خطر،جهت دور نگه داشتن گاز های قابل اشتعال و خطرناک از قسمت های داغ و تولید جرقه مانند تابلو های توضیع برق،تابلو های کنترل،موتور های بزرک و آنالیزور ها.
px: مناسب برای استفاده در zone 1,2
py: مناسب برای zone 1,2
pz: مناسب برای zone 2
i
ایمنی درونی
شامل تجهیزات با انرژی و حرارت محدود شده مانند تجهیزات ابزار دقیق،سنسور ها،تجهیزات ارتباطی و فعال کننده ها.
ia: مناسب برای استفاده در zone 0,1,2
ib: مناسب برای استفاده در zone 1,2
EX ib: مناسب برای دستگاه های الکتریکی وابسته ونصب در مناطق ایمن.
o
غوطه ور شده در روغن
برای دور نگه داشتن گاز های پرخطر و قابل اشتعال از قسمت های داغ و ایجاد جرقه مانند مقاومت های راه  اندازی و ترانسفورماتور ها.
q
قرار گرفته در پودر
شامل تجهیزات دارای سیستم خاموش کنندگی مانند سنسور ها،صفحه نمایش ها،ترانسمیتر ها و راه انداز های الکترونیکی.
m
قرار گرفته درمحفظه بسته
محافظت از قسمت های داغ و ایجاد جرقه در برابر گاز های خطرناک و قابل اشتعال مانند تابلو های توزیع برق با قدرت پایین،سنسور ها،صفحه نمایش و واحد های خبری و کنترلی.
ma: مناسب برای zone 0,1,2
mb: مناسب برای zone 1,2
n_
انواع مختلف حفاظت
تجهیزات بدون آرک،قسمت های داغ و تخلیه الکتریکی شامل تمامی تجهیزات الکتریکی برای استفاده در zone 2
nA: بدون تولید جرقه
nC: احتمال ایجاد جرقه وجود خواهد داشت، اما پلاتین ها به خوبی حفاظت شده اند.
nR: محفظه های محدود کننده نفوض هوا
nL: تجهیزات با انرژی محدود شده
nZ: تجهیزات در معرض فشار

op_
تابش نور
جهت محدود کردن تابش نور که می تواند باعث اشتعال شود.
op is: حفاظت و جلوگیری از انتشار نور به خارج
op pr: تابش هایی که باعث ایجاد حریق نخواهند شد
op sh: شامل سیستم های حفاظتی قطع نور

نوع حفاظت سیستم در برابر غبار های قابل اشتعال در استاندارد EN

علامت
نوع حفاظت سیستم
نوع کاربرد
tD
حفاظت توسط محفظه های بسته
قرار دادن تجهیزاتی که دارای قابلیت تولید جرقه می باشند در محفظه های بسته و ایمن،برای جلوگیری از نفوذ غبار های قابل اشتعال.تجهیزاتی مانند تابلو های توضیع برق،مراکز کنترل،اتصالات روشنایی،ترمینال ها و...
tD A21: روش A برای استفاده در zone 21
tD B21: روش B برای استفاده در zone 21
pD
تحت فشار
برای تحت فشار قرار دادن تجهیزات با گاز های بی خطر،جهت دور نگه داشتن غبار های قابل اشتعال و خطرناک از قسمت های داغ و تولید جرقه مانند تابلو های توضیع برق،تابلو های کنترل،موتور های بزرک و...
iD
ایمنی داخلی
شامل تجهیزات با انرژی و حرارت محدود شده مانند تجهیزات کنترل و اندازه گیری،سنسور ها،تجهیزات ارتباطی و فعال کننده ها.
ِiaD: مناسب برای استفاده در zone 20,21,22
ibD: مناسب برای استفاده در zone 21,22
EX ibD: مناسب برای دستگاه های الکتریکی وابسته ونصب در مناطق ایمن.
mD
قرار داده شده در محفظه های بسته
محافظت از قسمت های داغ و ایجاد جرقه در برابر غبار های خطرناک و قابل اشتعال.تجهیزاتی مانند تابلو های توزیع برق با قدرت پایین،سنسور ها،صفحه نمایش و واحد های خبری و کنترلی.
maD: مناسب برای zone 20,21,22
mbD: مناسب برای zone 21,22

3.گروه بندی گازی در استاندارد NE

در استاندارد تجهیزات ضد انفجار NE دسته بندی گروه گاز ها در بخش سوم کد ها نمایش داده می شود.مکان و یا محیط های نصب تجهیزات ضد انفجار از نظر مقدار و نوع گاز های موجود به دو گروه تقسیم می شوند:

  1. گروه I : تجهیزات ضد انفجاری هستند که در معادن زیر زمینی مثل معدن زغال سنگ استفاده می­‌شوند و تأسیسات مرتبط کنندۀ آن­ها با سطح زمین در معرض گازهای قابل اشتعال مانند متان و گرد و غبارها می باشد.
  2. گروه II : تجهیزات ضد انفجاری هستند که در سایر مناطق به غیر از معادن استفاده می­‌شوند وامکان دارد در معرض گازها و مواد قابل اشتعال قرار بگیرند.

گروه های || نیز بر اساس استاندارد NEC به سه دسته A,B,C تقسیم می شوند.

گروه گازی
توضیحات
|
این تجهیزات الکتریکی در تاسیسات زیرزمینی و معادن که ممکن است در آن‌ها متان (گاز های قابل‌ اشتعال در معادن) و گرد و غبار زغال‌ سنگ وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات در زمان وجود گازها و غبارات با قابلیت اشتعال در حالت کار می باشند.
||A
این دسته تجهیزات الکتریکی ضد انفجار برای استفاده در سطح زمین می باشند. ممکن است در این محیط‌ها گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد. این تجهیزات در ناحیه Zone 1, 2, 3, 20, 21, 22 می‌توانندبه کار خود ادامه دهند.(خطرات ناشی از گاز پروپان)
||B
این دسته از تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که امکان وجود گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد،مناسب است. این تجهیزات در ناحیه های Zone 1, 2, 21, 22 می‌توانند به کار خود ادامه دهند.(خطرات ناشی ازگاز اتیلن)
||C
این تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که امکان وجود گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد،مناسب است. این تجهیزات در ماحیه های Zone 2,22 می‌توانندبه کار خود ادامه دهند.(خطرات ناشی از گاز هیدروژن و استالین)

4.کلاس حرارتی T در استاندارد EN

 گاز های و غبارات قابل اشتعال موجود در محیط های پرخطر صنعتی با افزایش حرارت بدون هیچگونه فعال کننده ای شعله ور می شوند و باعث ایجاد آتش سوزی های عظیم و جبرن ناپذیر می شوند.برای جلوگیری از این گونه انفجار و آتش سوزی ها لازم است که دمای تمامی تجهیزات در محیط های پرخطر از دمای خود اشتعالی پایین تر باشد.درجه خود اشتعالی به درجه حرارتی می گویند که بدون نیاز به جرقه باعث ایجاد آتش سوزی در محیط های مستعد انفجار می شود.کلاس حرارتی در استاندارد EN نیز مانند استاندارد IEC می باشد.

کد دما
درجه حرارتی سانتی گراد
درجه حرارتی فارنهایت
T1
450
842
T2
300
572
T3
200
392
T4
135
275
T5
100
212
T6
85
185

جمع بندی

در محیط ها و کارخانه های صنعته به دلیل وجو گازها،غبارات و بخار های قابل اشتعال،استفاده از تجهیزات ضد انفجاری امری ضروری می باشد.قبل از خرید تجهیزات ضد انفجار باید به استاندارد ها و کدهای مربوط به آن توجه زیادی شود.در این مقاله چهار تا از معتبر ترین استانداردهای تجهیزات ضد انفجار (استاندارد ATEX ، NEC ، IEC و استاندارد EN) را به شما معرفی کردیم.

برای مشاهده و خرید تجهیزات ضد انفجار می توانید به وب سایت ایمن برق پارسا مراجعه کنید.

شماره تماس:  09171116058

همچنین بخوانید: معرفی استاندارد های ابزار دقیق