امروزه در محیط های خطرناک که به دلیل وجود گاز ها،غبار ها و بخار های قابل اشتعال، مستعد انفجار هستند از تجهیزات ضد انفجار استفاده می شود.این تجهیزات قبل از استفاده باید آزمایش هایی را پشت سر بگزارند تا استاندارد بودن آن ها تائید شود.تجهیزات ضد انفجاری که استاندارد نباشند هیچگونه ارزشی نخواهند داشت.استاندارد اتکس Atex یکی از معتبر ترین استاندارد های تجهیزات ضد انفجار در اروپا می باشد.برای اینکه بدانید استاندارد Atex چیست؟ با ما همراه باشید.
استاندارد Atex چیست؟
استاندارد اتکس Atex یکی از معتبر ترین و معروفترین استاندارد های تجهیزات ضد انفجار در اتحادیه اروپا است.ATEX مخفف ATmosphère EXplosive (اتمسفر انفجاری) می باشد.این استاندارد تضمین می‌کند که تجهیزات در صورت استفاده مطابق با توصیه‌های سازنده، بدون ایجاد حادثه در اتمسفرهای انفجاری، به صورت ایمن کار کنند.(اتمسفر انفجاری: مخلوطی با هوا، تحت شرایط جوی، از مواد قابل اشتعال به شکل گازها، بخارها، مه یا غبار که در آن، پس از احتراق، احتراق به کل مخلوط نسوخته گسترش می یابد)
در صنایع و محیط های مستعد انفجار،استفاده از تجهیزات مورد تایید ATEX برای محافظت و پیشگیری در برابر انفجارهای مرتبط با تجهیزات بسیار مهم است.تجهیزات ضد انفجار باید دارای الزامات فنی برای انواع مناطق مورد استفاده را دارا باشند.استانداردهای ATEX توسط دستورالعمل های اروپایی و علائم تجهیزات خاص تنظیم می شوند.
برای آشنایی با انواع استاندارد های تجهیزات ضد انفجار مطلب زیر را مطالعه کنید:
قوانین استاندارد Atex چیست؟
دو دستورالعمل اروپایی مقررات ATEX را تشکیل می دهند.این دستور ها حداقل استانداردهای مربوط به جوهای انفجاری را برای کارفرمایان و تولیدکنندگان تعیین می کند.
دستورالعمل 99/92/EC یا ATEX 137
کارفرمایان موظفند ارزیابی خطرات انفجار را انجام دهند و اقدامات لازم را برای حذف یا کاهش این خطرات انجام دهند.
- ارزیابی خطرات انفجار در سایت خود
- طبقه بندی مناطق خطرناک و ارائه علائم
- نگه داشتن یک سند حفاظت از انفجار
- انجام اقدامات پیشگیرانه فنی و سازمانی
- رعایت معیارهای انتخاب تجهیزات الکتریکی
دستورالعمل 2014/34/EU (بازنشر 94/9/EC) یا ATEX 95
مسئولیت های سازندگان تجهیزات در نظر گرفته شده برای استفاده در مناطق ATEX
مسئولیت های سازنده عبارتند از:
- الزامات مربوط به تجهیزات و سیستم های حفاظتی در نظر گرفته شده برای استفاده در جوهای انفجاری (مانند آشکارسازهای گاز)
- الزامات مربوط به وسایل ایمنی و وسایل کنترلی که برای استفاده در خارج از اتمسفرهای بالقوه انفجاری در نظر گرفته شده اما برای عملکرد مناسب تجهیزات و سیستم های حفاظتی (مثلاً کنترل کننده ها) مورد نیاز است
- طبقه بندی گروه های تجهیزات به دسته ها
- الزامات ضروری بهداشت و ایمنی مربوط به طراحی و ساخت تجهیزات یا سیستم ها
برای مطابقت با دستورالعمل ATEX، تجهیزات باید چه نشانه هایی داشته باشند؟
- علامت CE
- دارای گواهینامه های لازم برای مناطق خطرناک
- استاندارد عملکرد شناخته شده رعایت شده باشد، به عنوان مثال EN 60079-29-1:2007 برای آشکارسازهای گازهای قابل اشتعال (مشخص برای هر برنامه)
علامت گذاری تجهیزات ATEX
ماده 137 دستورالعمل ATEX 99/92/EC مسئولیت های کارفرمایان را در مورد استفاده از تجهیزات طراحی شده برای جوهای انفجاری تعیین می کند:
- جلوگیری از تشکیل جوهای انفجاری
- اجتناب از اشتعال جوهای انفجاری
- اثرات انفجار را کاهش دهید
کارفرما باید ارزیابی خطرات انفجار را انجام دهد:
- احتمال وقوع جوهای انفجاری: طبقه بندی مناطق خطرناک یا زون بندی مناطق خطرناک
- احتمال وجود منابع احتراق: دسته های تجهیزات
- ماهیت مواد قابل اشتعال: گروه های گاز، دمای اشتعال (شاخص T)، گاز، بخار و مه
| عبارت ها در استاندارد Atex | مفهوم عبارت ها در استاندارد Atex |
|---|---|
| || | مناسب معادن و یا محیط های صنعتی دیگر |
| 2 | دسته تجهیزات |
| G | گاز یا غبار |
| EX | حفاظت در برابر انفجار |
| d | نوع حفاظت |
| C|| | سطح حفاظت |
| T4 | کلاس دمایی |
| Gb | ایمنی براورده شده نهایی |
زون بندی مناطق خطرناک در استاندارد Atex چگونه است؟
افرادی که می خواهند از تجهیزات ضد انفجار استفاده کنند،برای تامین امنیت محیط های خطرناک باید از تجهیزات مناسبی استفاده کنند. برای خرید تجهیزات ضد انفجار مناسب لازم است تا به مطالب و جداول استاندارد ATEX رجوع شود و متانسب با نیاز این تجهیزات را خریداری کرد.
برا اساس استاندارد ATEX تجهیزات ضد انفجار به دو گروه | و || تقسیم می شوند، گروه I به دسته های M1 و M2 و تجهیزات الکتریکی گروه II به دسته های 1,2,3 تقسیم می‌شوند.
- گروه I : تجهیزات ضد انفجاری هستند که در معادن زیر زمینی مثل معدن زغال سنگ استفاده می‌شوند و تأسیسات مرتبط کنندۀ آنها با سطح زمین در معرض گازهای قابل اشتعال مانند متان و گرد و غبارها می باشد.
- گروه II : تجهیزات ضد انفجاری هستند که در سایر مناطق به غیر از معادن استفاده می‌شوند وامکان دارد در معرض گازها و مواد قابل اشتعال قرار بگیرند.
| گروه تجهیزات ضد انفجار | دسته بندی | درجه حفاظت | توضیح |
|---|---|---|---|
| | | M1 | بسیار بالا | این تجهیزات الکتریکی در تاسیسات زیرزمینی و معادن که ممکن است در آنها متان (گاز های قابل اشتعال در معادن) و گرد و غبار زغال سنگ وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات در زمان وجود گازها و غبارات با قابلیت اشتعال در حالت کار می باشند. |
| || | M2 | بالا | این دسته از تجهیزات الکتریکی در تاسیسات زیرزمینی و معادن که ممکن است در آنها متان (گاز قابل اشتعال در معادن) و گرد و غبار زغال سنگ وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار می گی رند. این تجهیزات ضد انفجار در زمان وجود گازها و غبارات با قابلیت اشتعال، باید در حالت خاموش قرار بگیرند. |
| || | 1 | بسیار بالا | این دسته تجهیزات الکتریکی ضد انفجار برای استفاده در سطح زمین می باشند. ممکن است در این محیط‌ها گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد. این تجهیزات در ناحیه Zone 1, 2, 3, 20, 21, 22 می‌توانندبه کار خود ادامه دهند. |
| || | 2 | بالا | این دسته از تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که امکان وجود گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد،مناسب است. این تجهیزات در ناحیه های Zone 1, 2, 21, 22 می‌توانند به کار خود ادامه دهند. |
| || | 3 | معمولی | این تجهیزات الکتریکی برای استفاده در سطح زمین که امکان وجود گاز، مه، بخار و گرد و غبار قابل اشتعال وجود داشته باشد،مناسب است. این تجهیزات در ماحیه های Zone 2,22 می‌توانندبه کار خود ادامه دهند. |
زون بندی یا طبقه بندی محیط های خطرناک مستعد حضور گاز ها و غبارات قابل اشتعال در استاندارد Atex به شکل زیر می باشد.
| گاز ها | غبارات | توضیح |
|---|---|---|
| ZONE O | ZONE 20 | محیطی که در آن مواد قابل اشتعال برای مدت طولانی و بیش از 1000 ساعت در سال وجود دارد.در این محیط ها تجهیزات برقی نصب نمی شود. |
| ZONE 1 | ZONE 21 | محیطی که در آن به طور متناوب و گاه گاه مواد قابل اشتعال وجود دارد.زمان وجود این مواد بین 10 تا 1000 ساعت در سالمی باشد. |
| ZONE 2 | ZONE 22 | محیطی که در آن در شرایط عادی قابل اشتعال وجود ندارد.ولی احتمال نشت مواد قابل انفجار در مدت زمان کوتاه بین 1 تا 10 ساعت در سال وجود دارد. |
برای اطلاعات بیشتر از زون بندی مناطق خطرناک مطلب زیر را پیشنها می کنیم:
استاندارد اتکس برای محیط های مستعد حضور گاز است یا غبارات؟
برای مشخص کردن این موضوع که استاندارد اتکس برای محیط های مستعد حضور گاز است یا غبارات نماد و عباراتی وجود دارد.اگر با نماد I مواجه شدید، منظور این است که این استاندارد مربوط به معادن است. همانطور که می دانید در معادن به علت وجود همزمان گاز و غبارات، نمیتوان بین این دو مورد تمایز قائل شد.
نماد II صرفا مربوط به تهدیدات ناشی از گاز و III مربوط به غبارات می باشد. معمولا یک حرف هم در ادامه این بخش وجود دارد که عبارتند از A، B و C. در اینجا، نماد C بالاترین ایمنی را ارائه می دهد. مثلا در مورد غبارات، IIIA نشان دهنده ایمنی در برابر ذرات معلق قابل اشتعال، IIIB مربوط به ایمنی در برابر غبارات غیررسانا و IIIC به معنی ایمنی کامل در برابر تمامی موارد قبلی و نیز غبارات رسانا می باشد.
استاندارد و گواهی ATEX اتکس به چه تجهیزاتی تعلق می گیرد؟
گواهی و استاندارد ATEX به تجهیزاتی تعلق می گیرد که آزمایش‌های دقیقی را که توسط دستورالعمل‌های اتحادیه اروپا (European Union Directive) مشخص شده است انجام داده باشند.محصولاتی که دارای گواهینامه اتکس هستند، برای استفاده در محیط‌های خاص با اتمسفر انفجاری، با توجه به زون یا زون‌هایی که گواهی استفاده در آنها را تأیید کرده‌اند، به کار گرفته می‌شوند.هر محصولی که گواهینامه ATEX را دریافت کرده باشد دارای نشان رسمی “Ex” خواهد بود که نشان‌دهنده ایمن بودن آنها در اتمسفر انفجاری است.
استاندارد اتکس برای انواع دسته بندی های تجهیزات ضد انفجار مورد استفاده قرار می گیرد.تجهیزاتی همچون:
جهت آشنایی با تجهیزات ضد انفجار مطلب زیر را مطالعه کنید:
تجهیزات ضد انفجار دارای گواهینامه ATEX در چه مواردی کاربرد دارند؟
اتحادیه اروپا اجبار کرده است که رعایت الزامات گواهینامه اتکس ATEX در مکان هایی که یک اتمسفر بالقوه انفجاری وجود دارد برای جلوگیری از انفجار و آتش سوزی و همچنین ایمن نگاه داشتن محیط و کارگران ضروری است. این فضاها با داشتن سه عامل مشخص می‌شوند:
- اکسیژن
- یک منبع احتراق
- ماده های گاز قابل اشتعال،مه یا بخار های قابل اشتعال و گرد و غبار قابل اشتعال
جمع بندی
استفاده از تجهیزات ضد انفجار در حیط های خطرناک و مستعد انفجار همچون پالایگاه ها،صنایع نفت و گاز،معادن و... امری واجب و ضروری می باشد.اما برای ایتفاده از این تجهیزات باید به استاندارد بودن آن توجه ویژه ای شود.یکی از معتبر ترین استاندارد های تجهیزات ضد انفجار،استاندارد atex می باشد.در این مطلب سعی شد به سوال استاندارد Atex چیست؟ به طور جامع پاسخ داده شود.
جهت مشاهده و خرید تجهیزات ضد انفجار با گواهی ها و استاندارد های معتبر می توانید به وب سایت ایمن برق پارسا مراجعه کنید.
شماره تماس: 09171116058
همچنین بخوانید:
دیدگاه خود را بنویسید